Foto’s van de Pieterskerk te Leiden & interieur van de Dominicanerkerk te Maastricht

Herbestemming Religieus erfgoed; Kerkgebouwen

In mijn loopbaan als restauratie architect sedert 1980 doorlopend bezig met religieus erfgoed en dan vaak met functiewijzigingen van kerkgebouwen. Goddeloze kerken was de titel van een architectuur scriptie door medestudenten uit de jaren ’70 waarin kerken werden gebruikt als garage, als zwembad, als watersportwinkel, om maar een aantal van de meer laagwaardige oplossingen te noemen. De kerk als een overdekte ruimte, met weinig geld voor onderhoud en instandhouding. Maar ook de kerk als woning, theater, concertzaal. Een van de mooiste voorbeelden van herbestemming van kerkgebouwen is die als boekwinkel, de Dominicanerkerk te Maastricht. Waarom zo mooi? Omdat de kerk ruimtelijk intact is gebleven; gaaf is gerestaureerd en de nieuwe invulling zo duidelijk herkenbaar is: een grote boekenkast in een monument.

De Pieterskerk te Leiden

Zelf begon ik als projectarchitect bij bureau Van der Sterre Peetoom in Leiderdorp, met de restauratie van de Pieterskerk te Leiden. Deze grote stadskerk was kort daarvoor overgedragen aan de Stichting Pieterskerk te Leiden, een stichting met nauwe banden met de gemeente Leiden en de Universiteit. De opdracht bestond uit het geschikt maken voor multifunctioneel gebruik, waaronder het omvormen van de kerk tot een examenzaal voor 400 studenten. Er was een vrije ruimte nodig voor meervoudig gebruik, dat alleen gerealiseerd kon worden als het grote 19e eeuwse bankenblok zou worden verwijderd. Voorwaarde was dat de meest bijz ondere onderdelen zouden worden getransformeerd tot een besloten koorkerkje.

Verlichting, verwarming, beglazing en sanitaire voorzieningen moesten worden ontworpen,waarbij de exploitatie voor de jonge stichting lonend diende te zijn. Na dertig jaar heeft inmiddels een tweede restauratie plaatsgevonden.

Stichting Oude Hollandse Kerken

Daarnaast ben ik geruime tijd bestuurslid en adviseur van de Stichting Oude Hollandse Kerken, opgericht in 1975 en in het bezit van 10 kerken, waarvan het merendeel in Noord Holland. Over het algemeen kleine dorpskerken, door het exclusieve kerkelijk gebruik, vaak hoogdrempelig. Door het nieuwe uiteenlopende gebruik, met vele plaatselijke activiteiten verdwijnt die drempel en wordt zo’n kerk weer onderdeel van de dorpsgemeenschap. Vis Restauratie Architecten denkt graag met u mee hoe dit moet worden aangepakt: het restaureren, het onderhoud, de organisatie en vooral ook het verkrijgen van subsidies en het werven van fondsen. Alles met het doel om de kerk in stand te houden en te exploiteren en er zorg voor te dragen dat het gebouw opnieuw een breed gedragen functie verkrijgt binnen de plaatselijke gemeenschap.

Nieuwe functies kerkgebouwen

Nieuwe functies hebben tijd nodig; tijd voor de huidige gebruikers om te wennen aan het nieuwe gebruik, tijd om nieuwe functies te bedenken, tijd om het geld bij elkaar te sprokkelen, tijd voor de restauratie en herinrichting. Wanneer het om monumentale kerken gaat, dan is die tijd er vaak wel. Een gebouw van een paar honderd jaar moet worden doorgegeven aan volgende generaties en dat moet zorgvuldig gebeuren. Maar het kost veel energie van de betrokkenen die dit proces moeten realiseren.

Wil je meer weten over de aanpak van Vis Restauratie Architecten? Neem dan contact op:

Lees ook over het bouwproces bij monumenten

  1. Voorbereidingsfase
  2. Schetsfase
  3. Definitief Ontwerpfase
  4. Bestekfase
  5. Uitvoeringsfase

E-mail: l.vis@visarchitecten.nl Tel: 070 - 361 5722

Deel deze pagina

Leave a Comment

Your email address will not be published.